Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin hazırladığı rapora göre, meyve sebze fiyatları tarladan tüketiciye ulaşana kadar katlanarak artıyor. Yükselişte aracı sayısının artmasının etkili olduğunu belirten Tüketiciyi Koruma Derneği Federasyonu Başkanı Bülent Deniz, üreticilerin tüketiciye doğrudan ulaşabileceği alternatif sistem kurulmasını önerdi.
Sebze ve meyvelerin fiyatları, tarladan market raflarına ulaşıncaya kadar katlanarak artıyor. Son market fiyatları araştırması da üretici fiyatı ile market fiyatı arasındaki uçurumu gözler önüne seriyor. Üreticide kilogramı 60 kuruş olan domatesin fiyatı, market raflarına ulaştığında 2,02 liraya kadar çıkıyor. Market ve üretici fiyatı arasındaki fark, domateste yüzde 236 olarak açıklanırken, bu oran haziran itibarıyla salatalıkta yüzde 297, kabakta yüzde 312, patateste yüzde 130, maydanozda ise yüzde 487’yi buluyor. Bakliyatta da durum değişmiyor. Üreticiden markete gelene kadar nohudun fiyatı 2,15 liradan 6,14 liraya, kırmızı mercimeğin fiyatı 1,70 liradan 4,83 liraya, pirincin fiyatı ise 2,14 liradan 7,50 liraya yükseliyor.
Son dönemde yaşanan kuraklık, dolu ve don felaketleri sebebiyle birçok ürünün fiyatında ciddi artışlar meydana geldi. Fakat Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) 1 Temmuz’da yayımladığı üretici-market fiyatları araştırması fiyatlarda ortaya çıkan artışlarda meydana gelen afetlerin yanı sıra aracıların da etkisi olduğunu gözler önüne serdi. Ürün fiyatlarının üreticiden markete ulaşana kadar katlanmasıyla ilgili Zaman’a konuşan Tüketiciyi Koruma Derneği Federasyonu Başkanı Mehmet Bülent Deniz, bu fiyat artışına sebep olarak aradaki aracıların sayısının artmasını ve marketlerin raf kirası gibi uygulamalarını gösterdi. Marketteki sebze ve meyvelerle ilgili tüketicilerden şikayetlere maruz kaldıklarını belirten Deniz, tüketicilere ihtiyaçlarını yerel pazarlardan gidermeleri tavsiyesinde bulundu. Ürünlerin, yıllardır fiyatı şişerek tüketiciye ulaştığını kaydeden Mehmet Bülent Deniz, “Pazar biraz daha ucuz ama yine de alınması gereken rakamlarda değil bizce. Meslek örgütü, korporasyon yöntemini biz yıllardır söylüyoruz. Üreticilerin birlikler halinde tüketiciye doğrudan ulaşabileceği alternatif sistemin mutlaka oluşturulması gerekiyor diyoruz.” dedi. Deniz, pazar gıdaları konusunda çok ciddi bir sektörün bulunduğunu, hal komisyonları ve kabzımalların fiyatları kendi düşüncelerine göre planladığını ve bazı yöntemlerle de tüketicinin pazar gıdalarına daha uygun fiyatlarla ulaşmasının engellendiğini savundu.
Tüketici Hakları Derneği Başkanı Turhan Çakar da Türkiye’de bir düzen oluştuğunu ve bunun hem küçük çiftçiyi hem de tüketicileri mağdur ettiğini kaydetti. Bu düzenden çıkar sağlayanın aracılar olduğunu belirten Çakar, “Hal kanunu var, ticaret kanunları var, bu kanunlar buna cevaz veriyor.” dedi. Çakar, “80 öncesi bu konuda iyi bir gidişat vardı ama maalesef 80’den sonra tepetaklak oldu. Çözüm kırsal kesimde küçük çiftçinin, üretim kooperatiflerinin örgütlenmesidir, en önemlisidir.” diye konuştu. Çakar, kırsal kesimde küçük çiftçilerin durumunun çok kötü olduğunu, büyük bir göçün yaşandığını ve bunun çözülerek kentten köye göçün gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguladı.
TZOB’un araştırmasına göre birçok ürünün fiyatı, üreticiden tüketiciye ulaşana kadar katlandı. Örneğin, üreticide 65 kuruş olan sivri biberin fiyatı markete geldiğinde 2,17 lirayı buldu. Sivri biber pazarda ise 1,73 liraya alıcıya ulaştı. Market ve üretici fiyat arasındaki fark, sivri biberde yüzde 231 olarak açıklanırken, bu oran haziran itibarıyla kabakta yüzde 312, kuru soğanda yüzde 279, marulda yüzde 239, maydanozda ise yüzde 487’yi buldu. Bakliyatta da aradaki uçurumun boyutları değişmedi. Üreticiden markete gelene kadar nohudun fiyatı 2,15 liradan 6,14 liraya, kırmızı mercimeğin fiyatı 1,70 liradan 4,83 liraya, pirincin fiyatı ise 2,14 liradan 7,50 liraya yükseldi. Bazı ürünlerdeki farklar oran olarak düşük olsa da fiyat olarak dudak uçuklattı. Örneğin kuru kayısının fiyatı üreticiden markete gelene kadar yaklaşık 19 lira artış gösterdi ve 14 liradan 33 liraya çıktı. Bu fiyat farkı kuzu etinde 17 lira, kuru fasulyede 6 lira, nohutta 4 lira, yeşil mercimekte 3 lira olarak ortaya çıktı.
Koray Tekin, Zaman 06.07.2014 http://www.zaman.com.tr/ekonomi_uretici-mahsulu-dogrudan-pazara-ulastirirsa-fiyatlar-duser_2229228.html
Kayıtlar
